华媒：新西兰发布情绪障碍调查 亚洲人心理更健康

Хрыстафор Калумб
л?г.: Christoffa Corombo
Governor of the Indies[d] 1492 — 23 жн??ня 1500
Пераемн?к	Francisco de Bobadilla[d]
Viceroy of the Indies[d] 17 красав?ка 1492 — 20 мая 1506
Нараджэнне	не раней за 25 жн??ня 1451 ? не пазней за 31 кастрычн?ка 1451 магчыма Генуя, Генуэзская рэспубл?ка
Смерць	20 мая 1506[…] Вальядал?д, Карале?ства Кастыл?я, Карале?ства Кастыл?я ? Леон
Месца пахавання	Сев?льск? кафедральны сабор
Род	Columbus Family[d]
?мя пры нараджэнн?	лац.: Christophorus Columbus
Бацька	Дамен?ка Каломба[d]
Мац?	Сузанна Фантанароса[d]
Жонка	Ф?л?па Ман?з Перэстрэла[d]
Дзец?	Фернанда Калумб[d] ? Дыега Калон[d]
Веравызнанне	Катал?цкая Царква
Член у	Columbus Conquistador of America[d]
Дзейнасць	марск? транспарт, marine transportation[d] ? марская нав?гацыя[d]
Вядомы як	мараплавец ? адкрывальн?к Амерык?
А?тограф
Прыналежнасць	?спан?я
Званне	Almirante del Mar Océano[d]
Медыяфайлы на В?к?схов?шчы

百度 而去年其在新天然气、帝王洁具等A股上市公司的持股也被减持。

Хрыстафор Калумб (?тал.: Cristoforo Colombo, ?сп.: Cristóbal Colón, парт.: Cristóv?o Colombo) — ?тальянск? мараплавец родам з Гену? на службе ?спанскай кароны, якому звычайна прып?сваюць першаадкрыццё Амерык?.

Калумб першым з дакладна вядомых падарожн?ка? перасек Атлантычны ак?ян у субтрап?чнай ? трап?чнай паласе па?ночнага па?шар'я ? першым з е?рапейца? хадз?? у Карыбск?м моры. Ён адкры? ? пакла? пачатак даследаванню Па?днёвай ? Цэнтральнай Амерык?, уключаючы ?х кантынентальныя частк? ? бл?жэйшыя арх?пелаг? — Вял?к?я Антыльск?я (Куба, Га?ц?, Ямайка ? Пуэрта-Рыка), Малыя Антыльск?я (ад Дам?н?к? да В?рг?нск?х астраво? а таксама Трын?дад) ? Багамск?я астравы (цэнтральная частка).

Сёння вядома, што першым?, хто дасягну? Амерык?, был? в?к?нг? яшчэ за 500 год да з'я?лення там экспедыцый Калумба. Тым не менш першаадкрывальн?кам Амерык? л?чыцца Хрыстафор Калумб, таму што менав?та пасля яго падарожжа? пачалася г?старычна ? колькасна значная калан?зацыя гэтай частк? свету ? няспыннае засяленне яе зямель людзьм? з ?ншых мацерыко?.

Усяго Калумб здзейсн?? 4 плаванн? да Амерык?:

• Першае плаванне (2 жн??ня 1492 — 15 сакав?ка 1493).
• Другое плаванне (25 верасня 1493 — 11 чэрвеня 1496).
• Трэцяе плаванне (30 мая 1498 — 25 л?стапада 1500).
• Чацвёртае плаванне (9 мая 1502 — л?стапад 1504).

Б?яграф?я

Маладосць Хрыстафора Калумба

Мастак Д. Вандэрл?н. Высадка Калумба ? Амерыцы

Л?чыцца, што Калумб нарадз??ся ? небагатай генуэзскай сям'?: бацька — Дамен?ка Каломба (?тал.: Domenico Colombo), мац? — Сузанна Фантанароса (?тал.: Susanna Fontanarossa). Дакладная трансл?тарацыя яго ?мя з ?спанскай мовы — Крыстобаль Калон, аднак сусветна вядомым ён ста? як Хрыстафор Калумб (Christophor трансл?тарацыя старажытнагрэчаскага ?мя Χριστ?φορο?). У сям'? апроч Хрыстафора был? яшчэ ?ншыя дзец?: Джаван? (памёр у дзяц?нстве, у 1484 годзе), Барталамеа, Джакама, Б'янкела (выйшла замуж за Джакама Баварэла). Традыцыйна шэсць гарадо? ?тал?? ? ?спан?? аспрэчваюць гонар быць малой радз?май Калумба.

Знешнасць Калумба вядомая па партрэтах, як?я был? нап?саныя ?жо пасля яго смерц?. Барталомэ дэ Лас-Касас, як? бачы? Калумба ? 1493 годзе, ап?свае яго так:

Ростам бы? высок?, вышэй сярэдняга, твар яго бы? до?г? ? выкл?ка? павагу, нос арл?ны, вочы с?нявата-шэрыя, скура белая з чырванню, барада ? вусы ? маладосц? был? рудаватыя, але ? працах пас?вел?.

Вучы?ся ? Пав?йск?м ун?верс?тэце. Прыкладна ? 1470 годзе ажан??ся з доннай Фел?пэ Ман?с дэ Палестрэла, дачкой марапла?ца часо? прынца Энрыке. Да 1472 года Калумб жы? у Гену?, а з 1472 года — у Савоне. У 1470-я гады ?дзельн?ча? у марск?х гандлёвых экспедыцыях. Мяркуюць, што яшчэ ? 1474 годзе астраном ? географ Паала Тасканел? паведам?? яму ? л?сце, што, паводле яго меркавання, да ?нды? можна дабрацца значна карацейшым марск?м шляхам, кал? плыць на захад. В?даць, ужо тады Калумб задума?ся пра свой праект марскога падарожжа ? ?ндыю. Зраб??шы ?ласныя разл?к? на падставе парада? Тасканел?, ён вырашы?, што зручней усяго плыць праз Канарск?я астравы, ад як?х да Япон??, паводле яго меркавання, заставалася каля пяц? тысяч к?ламетра?.

З 1476 года Калумб пераязджае ? Партугал?ю, дзе жыве дзевяць гадо?. Вядома, што ? 1477 годзе Калумб наведа? Англ?ю, ?рландыю ? ?сландыю, дзе мог азнаём?цца са звесткам? ?сландца? пра земл? на захадзе. За гэты час ён паспявае пабываць таксама ? Гв?не? ? складзе экспедыцы? Дыёгу дэ Азамбужа, якая адправ?лася туды ? 1481 годзе дзеля буда?н?цтва крэпасц? Эльм?на (Сан-Жоржы-да-М?на). Першы зварот Калумба з прапановай плыць у ?ндыю на захад бы? у 1475—1480 гадах (дакладны час невядомы). Ён адрасава? яго да ?рада ? купцо? роднай Гену?. Водгуку не было. У 1483 годзе ён прапануе свой праект партугальскаму каралю Жуану II, але пасля до?гага вывучэння праект адпрэчваецца.

У 1485 годзе Калумб з сынам Дыега пераязджае ? ?спан?ю (магчыма, бяжыць ад пераследу). Уз?мку 1485—1486 гадо? ён знаходз?ць прытулак у кляштары Санта-Марыя-да-Раб?да. Плябан Хуан Перэс дэ Марчэна прыня? яго ? нап?са? першы л?ст да Эрнанда дэ Талаверы, яго знаёмага — духо?н?ка каралевы, з каротк?м выкладам ?дэй Калумба. Кароль ?спан?? знаходз??ся тым часам у горадзе Кордаве, дзе праходз?ла падрыхто?ка да вайны з Гранадай з асаб?стым удзелам манарха?.

У 1486 годзе Калумб змог зац?кав?ць сва?м праектам герцага Медз?на-Сел?. Пакольк? яго ?ласных ф?нанса? было недастаткова для арган?зацы? экспедыцы? на захад, Медз?на-Сел? звё? Калумба з карале?ск?м? ф?нансавым? саветн?кам?, купцам? ? банк?рам? ? са сва?м дзядзькам — кардыналам Мендосам.

Уз?мку 1486 года Калумб бы? прадста?лены Педра Гансалесу дэ Мендосе, арх?б?скупу Таледа ? вял?каму кардыналу ?спан??, як?, у сваю чаргу, пасадзейн?ча? а?дыенцы? ? катал?цк?х каралё?. Дзеля вывучэння прапано? Калумба была прызначана кам?с?я багаслова?, касмографа?, юрыста?, манаха? ? прыдворных на чале з Талаверам. Кам?с?я засядала чатыры гады, але з прычыны скрытасц? Калумба ? яго нежадання раскрываць планы так ? не вынесла канчатковага вердыкту.

20 красав?ка 1488 года Калумб, як? руха?ся за карале?ск?м дваром з горада ? горад, нечакана атрыма? л?ст ад партугальскага караля з прапановай вярнуцца ? Партугал?ю:

? кал? Вы асцерагаецеся Нашага правасуддзя з-за некаторых Вашых абавязацельства?, то ведайце, што н? пасля Вашага прыбыцця, н? падчас знаходжання ? Партугал??, н? пасля ад'езду, Вы не будзеце ан? арыштаваныя, ан? затрыманыя, ан? абв?навачаныя, ан? асуджаныя, не будзеце пераследвацца з якой-небудзь прычыны, якая вын?кае з грамадзянскага, крым?нальнага ц? якога-небудзь ?ншага права.

Калумб нак?ро?вае свае прапановы ? па ?ншых адрасах: ад караля Англ?? Генрыха VII у лютым 1488 года ён атрыма? добразычл?вы адказ, але без як?х-небудзь пэ?ных прапано?.

?забела Кастыльская ? Хрыстафор Калумб. Помн?к у Гранадзе

У 1491 годзе ? Сев?ль? адбылася па?торная асаб?стая сустрэча з Фердынандам ? ?забелай. Вын?к для Калумба бы? ?зно? несуцяшальны: ?З прычыны вел?зарных выдатка? ? выс?лка?, неабходных для вядзення вайны, пачатак новага прадпрыемства не ?я?ляецца магчымым?. Да перамо? было вырашана вярнуцца пасля заканчэння вайны.

У 1491 годзе Калумб звяртаецца да герцага Медз?на-С?дон?я, найбуйнейшага магната, уладальн?ка каля ста гандлёвых караблё?, але ? ад яго атрымл?вае адмову.

Нарэшце, у студзен? 1492 года адбылася до?гачаканая падзея — узяцце Гранады. Калумб, мабыць, моцна пераацан?? пераможны запал караля ?спан??: кал? ён сфармулява? тыя ?мовы, на як?х ён меркава? адкрываць ? валодаць новым? землям? (прызначыць яго в?цэ-каралём новых зямель, узнагародз?ць яго тытулам ?гало?нага адм?рала мора-ак?яна?), Яго вял?касць прызна? патрабаванн? Калумба ?празмерным? ? непрымальным??, перамовы был? спыненыя, а кароль адбы? з Санта-Фэ.

Калумб у лютым 1492 года пераязджае ? Кордаву, а пасля дэкларуе намер эм?граваць у Францыю.

Тут крок насустрач зраб?ла каралева ?забела. ?дэя будучага вызвалення Труны Гасподняй настольк? захап?ла яе сэрца, што яна вырашыла не даваць гэтага шанцу н? Партугал??, н? Францы?. Хоць ?спанскае карале?ства ? было ?творана ? вын?ку дынастычнага шлюбу Фердынанда Арагонскага ? ?забелы Кастыльскай, ?х манарх?? захавал?, аднак, асобныя самастойныя адм?н?страцы?, картэсы ? ф?нансы. ?Я закладу свае кашто?насц??, — сказала яна.

30 красав?ка 1492 года карале?ская пара даруе Калумбу ? яго спадчынн?кам тытул ?дон? (гэта значыць, робяць яго дваран?нам) ? пацвярджае, што, у выпадку поспеху заак?янскага праекта, ён будзе Адм?ралам Мора-Ак?яна ? в?цэ-каралём ус?х зямель, як?я ён адкрые ц? набудзе, ? зможа перадаць гэтыя тытулы ? спадчыну. Тым не менш, грошы на падрыхто?ку экспедыцы? Калумбу трэба было шукаць самастойна за кошт недаатрыманых дзяржа?ных падатковых плацяжо? Яе Вял?касц? каралевы Кастыл??. Да таго ж па дагаворы восьмую частку выдатка? пав?нен бы? несц? сам Калумб, у якога наогул не было ан? гроша.

Аднак Калумбу дапамог Марц?н Алонса П?нсон. Адз?н з караблё?, — ?П?нта? — бы? яго ?ласным, ? падрыхтава? ён яго за свой кошт; грошай на друг? карабель ён да? Хрыстафору ? пазыку, каб Калумб мог зраб?ць свой фармальны ?нёсак па дагаворы.

Экспедыцы? Хрыстафора Калумба

Карта чатырох экспедыцый Калумба

У перыяд пам?ж 1492 ? 1504 гадам? Хрыстафор Калумб распача? чатыры даследчыя экспедыцы? па загадзе ?спанск?х Катал?цк?х каралё?. Падзе? гэтых экспедыцый ён ап?сва? у сва?м бартавым журнале. Нажаль, арыг?нал журнала не захава?ся, але Барталомэ дэ Лас Касас зраб?? частковую коп?ю гэтага журнала, якая дайшла да нашых дзён ? дзякуючы якой стал? вядомыя мног?я дэтал? ап?саных экспедыцый.

Першая экспедыцыя

Першае падарожжа

3 жн??ня 1492 года флагманск? карабель ?Санта Марыя? ? каравэлы ?Н?нья? ? ?П?нта? экспедыцы? Хрыстафора Калумба выйшл? з Паласа ? адкрытае мора. Каравэлам? камандавал? ?х уладальн?к? браты Марц?н Алонса П?нсон ? В?сентэ Яньес П?нсон. Пасля рапто?най паломк? шчоглы на каравэле ?П?нта? на трэц? дзень падарожжа экспедыцыя была вымушана спын?цца на месяц на Канарск?х астравах. 6 верасня пасля адрамантавання экспедыцыя рушыла далей. У бартавым журнале, як? ? дастаткова добрым стане захава?ся да нашых дзён, Калумб адзнача?, што падарожжа было надзвычай цяжк?м. Неаднойчы на караблях па?ставала небяспека бунту матроса?, неспакойна паводз?л? сябе скептычныя аф?цэры, ? нават сам кап?тан каравэлы ?П?нта? выступа? ?н?цыятарам ?нтрыга?.

12 кастрычн?ка марак? ?бачыл? невядомую зямлю. На наступны дзень Калумб высадз??ся на невял?к?м востраве, як? ён назва? Сан-Сальвадор (гэта адз?н з Багамск?х астраво?). На востраве ?спанцы сустрэл? мясцовых жыхаро?, гэта был? аравак? — народ, як? ? хутк?м часе зг?ну?.

28 кастрычн?ка Калумб высадз??ся на па?ночным усходзе Кубы. 6 снежня бы? адкрыты востра? Га?ц?, якому за прыгажосць ? падабенства да радз?мы Калумб да? назву Эспаньёла.

25 снежня ?Санта-Марыя? села на рыфы. З абломка? карабля на Эспаньёле пабудавал? форт. Калумб пак?ну? тут 39 марако?, а сам 16 студзеня 1493 павё? два ацалелых карабл? ? ?спан?ю, куды экспедыцыя прыбыла 15 сакав?ка.

Другое падарожжа

Другое падарожжа

Другая экспедыцыя Калумба (1493-96) складалася ?жо з 17 караблё? (флагман — ?Марыя-Галантэ?) ? нал?чвала 1500—2500 чалавек. Сярод ?х был? не тольк? марак?, але ? манах?, чыно?н?к?, прыдворныя. З сабою везл? хатнюю жывёлу, в?наградную лазу, насенне.

У ходзе экспедыцы? была цалкам падпарадкавана Эспаньёла, заснаваны горад Санта-Дам?нга. Пачалося адкрыццё Малых Антыльск?х астраво?, адкрытыя астравы Пуэрта-Рыка ? Ямайка, даследавана па?днёвае ?збярэжжа Кубы.

Трэцяе падарожжа

Трэцяе падарожжа

На трэцюю экспедыцыю (1498—1500) сродка? было мала, ? Калумб выве? у падарожжа тольк? 6 невял?к?х караблё? ? каля 300 чалавек каманды.

Бы? адкрыты востра? Трын?дад, а таксама частка ?збярэжжа мацерыка Па?днёвай Амерык? пабл?зу вусця рак? Арынока. Аднак у ходзе экспедыцы? Калумб бы? адх?лены ад к?равання ? перапра?лены ? ?спан?ю.

Чацвёртае падарожжа

Чацвёртае падарожжа

Хрыстафор Калумб усё ж хаце? знайсц? новы шлях ад адкрытых ?м зямель у Па?днёвую Аз?ю, да крын?цы спецыя?. Ён бы? упэ?нены, што так? шлях ?снуе, бо наз?ра? ля бераго? Кубы моцнае марское цячэнне, якое ?дзе на захад праз Карыбскае мора. Кароль, урэшце, да? Калумбу дазвол на новую экспедыцыю.

Цягам колькасна невял?кай чацвёртай экспедыцы? (1502-04) Калумбу ?далося дасягнуць бераго? Цэнтральнай Амерык? ? раёне сучасных Бел?за ? Гандураса ? даказаць, што Атлантычны ак?ян аддзяляе ад Па?днёвага мора, пра якое ён чу? ад ?ндзейца?, непераадольны бар'ер. Ён таксама першым паведам?? пра ?ндзейск?я народы, як?я жывуць ля Па?днёвага мора.

Масавая калан?зацыя Эспаньёлы

Тым часам у ?спан?ю стала паступаць золата, здабытае на Эспаньёле, ? жэмчуг, сабраны на Жамчужным беразе (па?днёвае ?збярэжжа Карыбскага мора). У Заходнюю ?ндыю нак?равал?ся сотн? ? тысячы ахвотн?ка? атрымаць багацце. З 1502 года пачалося масавае засяленне ?спанцам? Антыльск?х астраво?.

?спанцы чын?л? масавыя зверствы над мясцовым насельн?цтвам. У 1515 годзе карэнных жыхаро? Га?ц? было ?жо меней за 15 тысяч, а да сярэдз?ны XVI стагоддзя яны цалкам вымерл?. На Эспаньёлу стал? завоз?ць рабо? з Малых Антыльск?х астраво?, а таксама ?дз?куно?? з Кубы, Ямайк? ? Пуэрта-Рыка. Кал? карэннае насельн?цтва пачало зн?каць ? там, узмацн?лася масавае паляванне на рабо? у Па?днёвай Амерыцы, ? тады стал? завоз?ць рабо? з Афрык?.

Экспедыцы? ? Па?днёвую Амерыку сучасн?ка? Хрыстафора Калумба

Адразу ж пасля адмены ? 1499 годзе манапольнага права Хрыстафора Калумба на адкрыццё новых зямель у Заходняй ?нды?, туды пачал? рыхтаваць свае экспедыцы? ?дзельн?к? папярэдн?х падарожжа? знакам?тага марапла?ца. Першым? стал? Педра Алонса Н?нья (май, 1499—1500), Алонса дэ Ахеда (20 мая 1499 — люты 1500, 1502), В?сентэ Яньес П?нсон (снежань 1499—1500), Радрыга дэ Бастыдас (кастрычн?к 1500—1502). У гэтай экспедыцы? яго суправаджал? Васка Нуньес дэ Бальбоа ? Хуан дэ ла Коса).

Педра Алонса Н?нья ? 1499—1500 гг. наведа? Жамчужны бераг на захад ад зал?ва Парыя ? Карыбск?м моры ? прывез на радз?му 38 кг жэмчугу — гэта была сама багатая заморская здабыча ?спанца? у XV стагоддз?.

З Алонса Ахеда ? экспедыцыю ? 1499 годзе адправ??ся таксама прадста?н?к фларэнц?йск?х банк?ра?, як?я ф?нансавал? прадпрыемства, — Амерыга Веспучы, у якасц? лоцмана ? картографа Хуан дэ ла Каса ? натарыус Радрыга дэ Бастыдас. Ахеда прайшо? да па?днёваамерыканскага мацерыка на шыраце прыкладна 5° пн.ш. ? нак?рава?ся на па?ночны захад, прайшо? 1200 км уздо?ж узбярэжжа Гв?яны ? Венесуэлы да дэльты Арынока, далей — праз прал?вы ? Карыбскае мора ? да Жамчужнага берага.

Тым часам Амерыга Веспучы, рухаючыся на па?днёвы ?сход, адкры? вусц? рэк Амазонка ? Пара. Падня?шыся на лодках на 100 к?ламетра? уверх па цячэнн?, ён так ? не змог высадз?цца на бераг з-за густога лесу. Рух далей на па?днёвы ?сход бы? вельм? ?складнены моцным сустрэчным цячэннем. Так было выя?лена Гв?янскае цячэнне. Усяго Веспучы адкры? каля 1200 к?ламетра? па?ночна-?сходняга ?збярэжжа Па?днёвай Амерык?. Вяртаючыся назад на по?нач ? па?ночны захад, Веспучы высадз??ся на Трын?дадзе, а пазней злучы?ся з караблям? Ахеды. Сумесна яны абследавал? ?збярэжжа на захад ад Жамчужнага берага, адкрыл? ?сходнюю частку Карыбск?х Анда?, удзельн?чал? ва ?зброеных сутычках з непрыязным? ?ндзейцам?, адкрыл? астравы Кюрасаа ? Аруба — самыя заходн?я з Малых Антыльск?х.

Зал?? на захадзе Ахеда назва? Венесуэла (?маленькая Венецыя?). Пазней гэта назва распа?сюдз?лася на ?весь па?днёвы бераг Карыбскага мора да дэльты Арынока. Усяго Ахеда абследава? больш за 3000 к?ламетра? па?ночнага берага невядомай сушы ? так ? не знайшо? ёй канца, а гэта азначала, што такая зямля пав?нна быць мацерыком.

У снежн? 1499 года за ак?ян адправ??ся яшчэ адз?н удзельн?к першай экспедыцы? Калумба — В?сентэ Яньес П?нсон. Ён першым з ?спанца? перасек экватар, а 26 студзеня 1500 года выйша?, як пазней высветл?лася, да самага ?сходняга ?скрайка па?днёваамерыканскага кантынента — мыса Сан-Рок?. П?нсон высадз??ся на бераг ? аформ?? акт уступлення ? валоданне кра?най, якая пасзней атрымае назву Браз?л?я. Рухаючыся адсюль на па?ночны захад, П?нсон друг? раз пасля Веспучы адкры? вусце Пары, Амазонк?, дасягну? Гв?яны ? вусця Арынока.

У кастрычн?ку 1500 года Бастыдас адплы? з Кадыса на двух караблях. Пасля дасягнення бераго? Па?днёвай Амерык? Бастыдас даследава? каля 1000 км узбярэжжа Карыбскага мора, адкры? вусце рак? Магдалены, а таксама Дар'енск? зал?? ? зал?? Ураба (па?ночнае ?збярэжжа Калумб??). Удзельн?к? экспедыцы? першым? даследавал? ?нутраныя земл? кантынента ? раёне Сьера-Невада-дэ-Санта-Марта. Бы? вымушаны вярнуцца ? Санта-Дам?нга, перад тым як першы з е?рапейца? ступ?? на Панамск? перашыек. Цягам плавання ? 1502 годзе Бастыдас знайшо? шмат золата, але пасля абв?навачвання ? незаконным гандл? бы? арыштаваны губернатарам Эспаньёлы Франс?скам дэ Бабадылья ? адпра?лены ? ?спан?ю.

У гэты ж час адбылося яшчэ некальк? не тольк? ?спанск?х (асно?ная мэта як?х складалася ? пошуках золата, жэмчугу ? захопе рабо? для продажу ? ?спан??), але ? партугальск?х экспедыцый (Адкрыццё 24 красав?ка 1500 года Браз?л?? Педру Алварыш Кабралам, дзве экспедыцы? да браз?льск?х бераго? 1501—1502 ? 1503—1504 гадо? Гансала Каэлью з удзелам Амерыга Веспучы), у вын?ку як?х стал? вымалё?вацца абрысы па?ночнага ? ?сходняга ?збярэжжа? новага кантынента, прычым высветл?лася, што значная яго частка знаходз?цца на по?дзень ад экватара, а значыць, ён не можа быць Аз?яй.

Апошн?я гады жыцця

Цяжка хворага Калумба перавезл? ? Сев?лью. Ён не змог дамагчыся адна?лення дараваных яму право? ? прыв?лея?, а ?се грошы выдаткава? на таварыша? па падарожжах.

20 мая 1506 года ? Вальядал?дзе Калумб прамов?? свае апошн?я словы: ?У твае рук?, Божа, я аддаю мой дух?. Пахаваны ? Сев?ль?, але сучасн?к? амаль не за?важыл? яго смерц?. Вел?зарнае значэнне адкрыцця? Калумба для ?спан?? было прызнана тольк? ? сярэдз?не XVI стагоддзя, пасля заваявання Мекс?к?, Перу ? дзяржа? на по?начы Анда?, кал? ? Е?ропу пайшл? судны з срэбрам ? золатам.

Лёс парэштка?

Пасля смерц? Калумба ? 1506 годзе яго прах спачатку бы? пахаваны ? Сев?ль? (?спан?я), але потым ?мператар Карл V вырашы? выканаць яго перадсмяротнае жаданне ? пахаваць яго на зямл? Вест-?нды?. Парэштк? Калумба ? 1540 годзе адвезл? на востра? Эспаньёла (так называл? ? той час Га?ц?) ? пахавал? ? Санта-Дам?нга. Кал? на мяжы XVIII ? XIX стагоддзя? частка Эспаньёлы перайшла ад ?спанца? да француза? (? стала называцца Га?ц?), прах бы? перавезены на Кубу ? кафедральны сабор Гаваны. Пасля выгнання з гэтага вострава ?спанца? у 1898 годзе прах марапла?ца зно? вярнул? ? Санта-Дам?нга, а потым — у Сев?лью.

Маг?ла Калумба ? Сев?льск?м кафедральным саборы

Аднак у канцы XIX стагоддзя падчас рэста?рацы? кафедральнага сабора Санта-Дам?нга, найстарэйшага ? Новым Свеце, была выя?лена скрыня з касцьм?, на якой было нап?сана, што яны належаць Калумбу. Пасля гэтага пам?ж Сев?льяй ? Санта-Дам?нга ?зн?кла спрэчка за права л?чыцца месцам, дзе пахаваны вял?к? мараплавец.

У 2003 годзе даследаваннем гэтага пытання занялася група генетыка? ? антраполага? на чале з прафесарам судовай медыцыны Гранадскага ?н?верс?тэта ? Акадэм?? ФБР у Квантыка Хасэ Антон?а Ларэнтэ. Анал?з меркаваных парэштка? Калумба, эксгумаваных у Сев?ль?, паказа?, аднак, што яны належаць давол? кволаму 45-гадоваму мужчыну, тады як Хрыстафор Калумб, наадварот, бы? вельм? дужага складу, а памёр ва ?зросце ад 55 да 60 гадо?.

Цяпер чарга за даследаваннем ?ншых парэштка?, як?я был? эксгумаваны ? кастрычн?ку 2003 года ля падножжа маяка-помн?ка Калумбу ? Санта-Дам?нга. Да таго ж нельга выключыць, што рэштк? Хрыстафора Калумба наогул был? згублены падчас шматл?к?х пераезда?.

Гало?ныя дасягненн?

У вын?ку чатырох удалых падарожжа? праз Атлантычны ак?ян у 1492—1504 Калумб першым сярод е?рапейца? пераплы? i ап?са? рэг?ён Карыбскага мора, у тым л?ку Багамск?я астравы, Кубу, Га?ц? (1492), большую частку Малых Антыльск?х астраво?, Ямайку (1493), а таксама мацярык Па?днёвая Амерыка пабл?зу вусця рак? Арынока (1498) i бераг? Па?ночнай Амерык? на па?днёва-заходн?м узбярэжжы Карыбскага мора (1502). Вяртаючыся ? Е?ропу, даста?ля? невядомыя ? Старым Свеце расл?ны (у тым л?ку, кукурузу, бульбу, тытунь i какаву), залатыя ?прыгожанн?, кашто?ныя камян? ? шмат ?ншага багацця Новага Свету.

У ходзе экспедыцый Калумба з'яв?л?ся першыя е?рапейск?я пасел?шчы ? Цэнтральнай Амерыцы. Калумб таксама ствары? першыя карты, ап?санн? Карыбскага рэг?ёна ? яго насельн?ка?, як?х падчас першага падарожжа ён назва? ?ндзейцам?, памылкова звяза?шы ?х з ?ндыяй.

З падарожжа? Калумба распачал?ся адкрыцц? ? даследаванн? Па?ночнай ? Цэнтральнай Амерык?, а таксама крывавая канк?ста, грабежн?цкая эксплуатацыя, прымусовая хрысц?ян?зацыя абарыгена?.

Герб Хрыстафора Калумба

Калумбу за яго вял?к?я адкрыцц? катал?цк?м? манархам? бы? падараваны дваранск? герб, на як?м ?замак Кастыл?? ? ле? Леона (?сп.: castillo — замак, ?сп.: león — ле?) суседн?чал? з выявам? адкрытых ?м астраво?, а таксама якара? — с?мвала? адм?ральскага тытулу?. Яго сын Дыега ажан??ся з пляменн?цай герцага Альбы ? запатрабава? ад ?спанскай кароны перадачы Панамскага перашыйка (кра?ны Верагуа), адкрытага яго бацькам падчас апошняга падарожжа. Спрэчк? наконт статусу гэтых зямель ? права нашчадка? Калумба на ?х зацягнул?ся амаль на 30 гадо?. У 1536 г. унук Калумба абвясц?? пра адмову ад прэтэнз?я? на адкрытыя дзедам земл? ? на прыбытк? ад ?х, за што кароль Карлас I узнагародз?? яго вял?кай пенс?яй з тытулам? марк?за Ямайк? ? герцага Верагуа. У далейшым гэтыя тытулы нас?л? нашчадк? старэйшай дачк? Дыега — малодшыя Альварэшы, а пасля Ф?тцджэймсы (нашчадк? герцага Берв?ка). У XIX стагоддз? носьб?т тытулу ?герцаг Верагуа? ? знак свайго паходжання ад Калумба змян?? прозв?шча ?Ф?тцджэймс? на ?Крыстобаль Колан? (Cristóbal Colón). Ад малодшай дачк? Дыега паходз?ць гвадалесцкая гал?на каталонскага роду Кардона.

Крытыка

Хрыстафор Калумб бы? выдатным марапла?цам, амб?тным арган?затарам, але ж зраб?? вял?кую памылку, кал? зан?з?? да?жыню экватара i памеры Зямл?. У вын?ку ён паверы? у магчымасць хуткага дасягнення ?нды? ? ?ншых аз?яцк?х кра?на?, рухаючыся праз Атлантычны ак?ян на захад. Падчас першай экспедыцы?, да канца ня?пэ?нены ? сваёй задуме, махлява? з картам? ? зап?сам? пройдзеных адлегласця?.

Пры жыцц? крытыкаваны за сц?плую здабычу, якую ён даста?ля? у ?спан?ю, ня?далае ? а?такратычнае к?раванне новым? калон?ям?. У 1500 г. бы? арыштаваны карале?ск?м? ?ладам? пасля скарга? ?спанск?х калан?ста? з Эспаньёлы. У 2006 г. у Вальядал?дзе была знойдзеная судовая справаздача з паведамленням? сведка?. У ёй Хрыстафор Калумб абв?навачва?ся ? занадта жорстк?х пакараннях калан?ста? ? ?ндзейца?, продажы свабодных людзей у рабства. Хаця ? вын?ку манарх? ?спан?? пам?лавал? яго, ён вё? шматгадовыя спрэчк? дзеля захавання ?лады ? абяцаных яму прыв?лея?.

Спасылк?

• На В?к?схов?шчы ёсць медыяфайлы па тэме Хрыстафор Калумб
• Быка? У. Адкрыццё Новага Свету // Беларуск? г?старычны часоп?с. № 4 (пачатак арт.), № 5 (заканчэнне арт.). 2003.